Η τρίτη ηλικία – Ένα θέμα που μας αφορά όλους
- This event has passed.
Η τρίτη ηλικία – Ένα θέμα που μας αφορά όλους
8 Οκτωβρίου, 2024 | 6:00 μμ - 8:00 μμ
Τι σχέση έχει η Μέθοδος Μοντεσσόρι με τη Φροντίδα Ατόμων Τρίτης Ηλικίας ή Ατόμων με Αναπηρίες;
Anne Kelly, Επικεφαλής Επιτροπής Μοντεσσόρι για την Άνοια, την Αναπηρία και την Τρίτη Ηλικία
Η φιλοσοφία και η μέθοδος Μοντεσσόρι μπορούν να εφαρμοστούν όχι μόνο κατά τα πρώτα στάδια του κύκλου ζωής του ανθρώπου αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια του, μέχρι και το τέλος της ζωής. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σε συναρπαστικό βαθμό η σταδιακή εφαρμογή των αρχών Μοντεσσόρι σε περιβάλλοντα άνοιας, αναπηρίας και φροντίδας τρίτης ηλικίας.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Εταιρείας Νόσου Αλτσχάιμερ (ADI), μέχρι το 2050 υπολογίζεται ότι 131 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως θα ζουν με άνοια και επιπλέον 929 εκατομμύρια με κάποια άλλη αναπηρία. Ακόμη και σήμερα ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από άνοια ή άλλη αναπηρία είναι ανησυχητικός και το κόστος που συνδέεται με τα περιστατικά αυτά είναι επίσης τεράστιο. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι κάθε είδους αναπηρία επιβαρύνει όχι μόνο τους πάσχοντες, αλλά και τις οικογένειές τους, τους παρόχους φροντίδας υγείας, τις υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες. Και, προς το παρόν, δεν φαίνεται να υπάρχει άμεση προοπτική θεραπείας για όσους πάσχουν από άνοια.
Καθώς ο αριθμός των ατόμων που ζουν με άνοια ή άλλη αναπηρία συνεχίζει να αυξάνεται, κρίνεται όλο και πιο σημαντικό να απασχολείται κανείς σε ευχάριστες δραστηριότητες με στόχο, οι οποίες ανταποκρίνονται στο επίπεδο ικανοτήτων του και έχουν σχεδιαστεί με σκοπό να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του. Προκειμένου όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως διάγνωσης, να μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή τους με αξιοπρέπεια, σεβασμό, ενεργό συμμετοχή και αίσθημα αυταξίας μέχρι το τέλος, χρειάζονται κατάλληλες παρεμβάσεις που να βασίζονται στην επιστημονική τεκμηρίωση.
Ήδη από το 2006, έχει αναγνωριστεί το γεγονός ότι η φιλοσοφία και οι αρχές Μοντεσσόρι θα μπορούσαν να προσαρμοστούν κατάλληλα για την αντιμετώπιση της άνοιας και να υιοθετηθούν ως φιλοσοφία για τη φροντίδα των ατόμων που πάσχουν από άνοια. Η διορατική αυτή διαπίστωση ήταν η αφορμή για το έργο που, στη συνέχεια, θα αποτελούσε το πλαίσιο δημιουργίας περιβαλλόντων Μοντεσσόρι για τη φροντίδα ηλικιωμένων. Τα τελευταία χρόνια διαπιστώθηκε ότι η ίδια φιλοσοφία μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε άτομο που ζει με οποιαδήποτε μορφή αναπηρίας, ανεξαρτήτως ηλικίας. Όλοι μας χρειαζόμαστε έναν λόγο για να σηκωθούμε από το κρεβάτι, όλοι θέλουμε να αισθανόμαστε ότι μας εκτιμούν, ότι μας σέβονται και ότι είμαστε σε θέση να συνεισφέρουμε στην κοινότητα που ανήκουμε, όπου κι αν αυτή βρίσκεται.
Η έμφαση που έδωσε η Δρ. Μοντεσσόρι στο άτομο –συμπεριλαμβανομένης της αξιοπρέπειας και του σεβασμού, που κατέχουν κεντρική θέση σε κάθε πτυχή του έργου της– ισχύει για όλους μας. Όραμά της ήταν η νοητική ανάπτυξη των μικρών παιδιών με στόχο να οικοδομήσει την ανεξαρτησία και την αυτοεκτίμησή τους, καθώς και ένα μέλλον με προοπτική. Αντίστοιχες ανάγκες έχουν επίσης οι ηλικιωμένοι και όσοι ζουν με άνοια ή άλλη αναπηρία.
Η μέθοδος Μοντεσσόρι για την άνοια, την αναπηρία και την τρίτη ηλικία εστιάζει στην υποστήριξη τόσο του ατόμου όσο και του περιβάλλοντός του. Οι τεχνικές που εφαρμόζονται έχουν στόχο να προσφέρουν στους ανθρώπους κίνητρο για ζωή και καλή διαβίωση, παρέχοντάς τους ένα περιβάλλον που υποστηρίζει κατάλληλα την απώλεια φυσικών ικανοτήτων ή λειτουργιών και παραβλέπει τις ανεπάρκειές τους, ενώ ταυτόχρονα δίνει νόημα και σκοπό στην καθημερινότητά τους.
Όταν εντάσσεται στο πλαίσιο των υπηρεσιών αποκατάστασης, η μέθοδος Μοντεσσόρι επικεντρώνεται σε ένα σύστημα μάθησης και στην υψηλής ποιότητας, ολική φροντίδα της άνοιας, της αναπηρίας και της τρίτης ηλικίας. Παρότι οι δραστηριότητες που προσαρμόζονται στο πλαίσιο της αποκατάστασης δεν αναμένεται να επαναφέρουν το άτομο στην προνοσηρή κατάσταση, μπορούν να εφαρμοστούν για τη διατήρηση και την ενίσχυση της γνωστικής, ψυχοκοινωνικής και σωματικής λειτουργίας του ατόμου.
Καθώς τα άτομα που ζουν με άνοια είναι δύσκολο να θυμούνται πληροφορίες για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα, οι τελευταίες είναι απαραίτητο να εισάγονται στο περιβάλλον τους. Με τον τρόπο αυτό, τα ελλείμματα μνήμης παρακάμπτονται, διότι το άτομο μπορεί να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες όποτε τις χρειαστεί, αντί να προσπαθεί να θυμηθεί κάτι που συχνά είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανακαλέσει στη μνήμη του από τις τράπεζες πληροφοριών του εγκεφάλου.
Μία από τις κύριες στρατηγικές που εφάρμοσε η Μοντεσσόρι ήταν η δημιουργία ενός φυσικού περιβάλλοντος που να διεγείρει τις αισθήσεις ή να ενεργοποιεί τη φαντασία, να ενθαρρύνει την εξερεύνηση και να παρέχει ευκαιρίες ενασχόλησης με δραστηριότητες με νόημα. Η ύπαρξη ενός περιβάλλοντος που να υποστηρίζεται κατάλληλα ήταν καίριας σημασίας για την επιτυχία και την ανεξαρτησία των παιδιών. Το ίδιο ισχύει και για τα άτομα που ζουν με άνοια ή άλλη αναπηρία.
Όταν κυριαρχεί το αίσθημα ότι δεν είναι πλέον χρήσιμα ή ικανά να συνεισφέρουν στην κοινότητά τους, ίσως αρχίσει να εδραιώνεται μία αίσθηση απελπισίας και ανικανότητας. Τα συναισθήματα αυτά μπορούν να αποφευχθούν αν τα άτομα ενθαρρύνονται να κάνουν πράγματα για τα ίδια –όποτε αυτό είναι δυνατό– και όταν τους παρέχονται ευκαιρίες να συνεισφέρουν στο περιβάλλον τους. Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε αναθέτοντάς τους ρόλους με νόημα και ρουτίνες που να βασίζονται στα ενδιαφέροντα, τα δυνατά σημεία και τις ανάγκες τους.
Η Δρ. Μοντεσσόρι έδωσε μεγάλη βαρύτητα στην προετοιμασία του περιβάλλοντος, δημιουργώντας έτσι έναν κόσμο στον οποίο τα παιδιά θα δοκίμαζαν τις δυνάμεις τους με βάση τον δικό τους ρυθμό και το δικό τους επίπεδο ικανοτήτων. Η πεποίθηση αυτή στον ρόλο που παίζει η προετοιμασία του περιβάλλοντος και οι προκλήσεις που ανταποκρίνονται στο επίπεδο ικανοτήτων του κάθε ατόμου διέπει, επίσης, κάθε πτυχή της Μοντεσσοριανής προσέγγισης για τη φροντίδα της άνοιας, της αναπηρίας και της τρίτης ηλικίας.
Οι άνθρωποι που πάσχουν από άνοια ή άλλη αναπηρία έχουν μοναδικές ανάγκες και ικανότητες. Ως Μοντεσσοριανοί, προετοιμάζουμε το περιβάλλον ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες αυτές. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι οι δραστηριότητες για την ανάκτηση της κίνησης ως ενίσχυση της λειτουργικής ανεξαρτησίας (για παράδειγμα, το να μπορεί κανείς να τρέφεται μόνος του).
Στη δουλειά μας, ο ρόλος του προετοιμασμένου ενήλικου είναι παρόμοιος με αυτόν της σχολικής αίθουσας. Ο κατάλληλα προετοιμασμένος επαγγελματίας φροντίδας υποστηρίζει και καθιστά δυνατή τη σύνδεση του ατόμου με το κατάλληλα προετοιμασμένο για την άνοια, την αναπηρία ή τη φροντίδα της τρίτης ηλικίας Μοντεσσοριανό περιβάλλον.
Η εφαρμογή των αρχών Μοντεσσόρι είναι εφικτή οπουδήποτε κι αν ζει ο ηλικιωμένος. Τα μέλη της οικογένειας μπορούν επίσης να παίξουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση δραστηριοτήτων που ενθαρρύνουν την ανεξαρτησία αλλά και που προκαλούν ευχαρίστηση, αναθέτοντας ρόλους που ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και την αίσθηση αυταξίας. Όλοι οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να διαδραματίζουν κάποιον ρόλο στην κοινότητά τους. Μπορεί να είναι διαφορετικοί ή τροποποιημένοι ρόλοι, αλλά σε κάθε περίπτωση ρόλοι.
Η οικοδόμηση σχέσεων με τους ανθρώπους που ζουν με άνοια ή αναπηρία, τους συνεργαζόμενους φροντιστές και το ειδικευμένο προσωπικό που τους φροντίζει και τους στηρίζει είναι απαραίτητη προκειμένου να επηρεάσουμε θετικά την αλλαγή σε ένα σύστημα που συχνά στερεί από τους ανθρώπους την ανεξαρτησία, την αξιοπρέπεια και την αυτοεκτίμηση.
Χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να ανοίξουμε τον δρόμο εντός της Μοντεσσοριανής κοινότητας και να γίνει αποδεκτό ότι η Μέθοδος Μοντεσσόρι ισοδυναμεί με τη μάθηση για ζωή και πως οι αρχές της ανεξαρτησίας, της επιλογής, της υψηλής αυτοεκτίμησης και της ενεργού συμμετοχής έχουν εφαρμογή σε όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας. Η Δρ. Μαρία Μοντεσσόρι μίλησε για τη σταδιακή εμφάνιση ενός θαυμαστού καινούριου κόσμου και αυτή ακριβώς η ανάδυση της φιλοσοφίας Μοντεσσόρι σε όλες τις ηλικίες, σε όλες τις χώρες και τις κουλτούρες αποτελεί πράγματι απόδειξη της ανάδυσης ενός θαυμαστού καινούριου κόσμου ακόμη και για τη δική μας Mοντεσσοριανή οικογένεια.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Η Anne Kelly είναι πιστοποιημένη νοσηλεύτρια και Σύμβουλος Μοντεσσοριανής φροντίδας τρίτης ηλικίας. Κατέχει μεταπτυχιακούς τίτλους στη Διαχείριση της Άνοιας καθώς και πρακτική εκπαίδευση και αξιολόγηση σε αντίστοιχους χώρους εργασίας. Έχει εργαστεί εκτενώς τόσο σε ιδρύματα όσο και σε κοινότητες φροντίδας τρίτης ηλικίας κατά τα τελευταία 40 χρόνια. Είναι Μοντεσσοριανή σύμβουλος φροντίδας ηλικιωμένων εδώ και 15 χρόνια και θεωρείται ηγέτιδα στον τομέα της Μεθόδου Μοντεσσόρι για τη φροντίδα ηλικιωμένων τόσο στην Αυστραλία όσο και παγκοσμίως. Τον Ιούνιο 2021 εντάχθηκε στον Διεθνή Μοντεσσοριανό Οργανισμό (Associadon Montessori Internadonale, ΑΜΙ) ως επικεφαλής της Επιτροπής για την Μοντεσσοριανή Προσέγγιση την Άνοια, την Αναπηρία και την Τρίτη Ηλικία.
